Lipoprotein(a)
Kalp-Damar Hastalıkları İçin Gözden Kaçan Bir Risk Faktörü ve Erken Teşhisin Önemi
Neden Lipoprotein(a) ölçülmeli?
Kalp krizi ve felçler genellikle arteriyel kireçlenmenin (ateroskleroz) sonucudur. Yüksek tansiyon, sigara içme ve yüksek LDL kolesterol seviyeleri gibi bilinen risk faktörlerinin yanı sıra, önemli ancak genellikle göz ardı edilen bir faktör daha vardır: Lipoprotein(a), kısaca Lp(a). Bu kan değeri nadiren rutin olarak belirlenir, ancak kalp-damar hastalıklarının erken teşhisi ve önlenmesinde kritik bir rol oynar.
Lp(a), genetik olarak belirlenen bir faktördür ve değerleri büyük ölçüde genetik olarak belirlenmiştir, bu nedenle beslenme veya sporla pek etkilenemez. Nüfusun yaklaşık %20'si, genellikle farkında olmadan, yüksek Lp(a) seviyelerine sahiptir. Bu nedenle, tek seferlik bir ölçüm, artan riski erken tespit etmeye yardımcı olabilir.
Yüksek bir Lp(a) değeri, kardiyovasküler riski nasıl etkiler?
Lp(a), LDL kolesterolüne (sözde "kötü" kolesterol) benzer, ancak ek bir protein bileşeni vardır: Apolipoprotein(a). Bu, Lp(a)'yı özellikle tehlikeli kılar, çünkü:
- Arterlerde birikimi teşvik eder ve arteriosklerotik plakların oluşumunu hızlandırır.
- Enflamatuar süreçleri artırır, bu da damar duvarlarının stabilitesini zayıflatır.
- Pıhtılaşmayı etkiler, bu da kan pıhtılaşması (tromboz) ve dolayısıyla kalp krizi ve felç riskini artırır.
Çalışmalar, Lp(a) seviyesinin 50 mg/dl üzerinde olmasının kardiyovasküler hastalık riskini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. 180 mg/dl üzerindeki değerler riski katlayabilir – ağır bir ailevi hiperkolesterolemi formuna benzer.
Lp(a) erkenmenin erken aşamaları için bir belirteç olarak
Lp(a) ömür boyu sabit bir değer olduğundan, bireysel riski değerlendirmek için tek bir ölçüm yeterlidir. Özellikle şu kişiler için belirlenmesi önemlidir:
- Ailede nedeni açıklanamayan kalp-damar hastalıkları olan kişiler
- İyi LDL değerlerine rağmen erken yaşta kalp krizi veya felç geçiren hastalar
- Tekrarlayan damar tıkanıklıkları veya aort kapak kireçlenmesi olan kişiler
Klasik risk faktörleri bulunmayan genç hastalarda, yüksek Lp(a) değeri önemli bir gösterge olabilir.
Lp(a)'yı düşürmenin yolları var mı?
Lp(a) genetik olarak güçlü bir şekilde etkilendiğinden, yaşam tarzı değişiklikleri tek başına yeterli değildir değeri düşürmek için. Statinler gibi klasik kolesterol düşürücü ilaçlar Lp(a) üzerinde kayda değer bir etki göstermez.Araştırmalarda ise umut verici yaklaşımlar bulunmaktadır:
- Pelacarsen (Antisens tedavisi) ve Lepodisiran (siRNA tedavisi) gibi yeni ilaçlar Lp(a)'yı hedefli bir şekilde %80'e kadar azaltmaktadır.
- Lipoprotein aferezi ağır vakalarda zaten kullanılmakta olup, Lp(a)'yı mekanik olarak kandan filtreleyebilir.
Sonuç: Lp(a) ölçümü – Büyük Anlam Taşıyan Basit Bir Test
Lp(a) göz ardı edilen bir risk faktörü olmasına rağmen, erken belirlenmesi hayat kurtarabilir. Kişisel riskini bilen biri, hedefli önlemler alabilir ve uygun tedbirler hakkında doktorlarla konuşabilir. Özellikle ailevi yatkınlığı olan veya belirsiz kardiyovasküler olaylar yaşayan kişiler için basit bir kan testi yeterli olacaktır.
Lp(a) ve güncel araştırma sonuçları hakkında daha fazla bilgi, Alman Kalp Vakfı (herzstiftung.de) ve Trillium Diagnostik (trillium.de) gibi uzman yayınlarda bulunabilir.
